ข้าวเม่า

ภาพจาก : https://www.thaigreenagro.com

                ข้าวเม่า ในภาษาอีสานออกเสียงว่า เข่าเหม่า อาหารทานเล่นที่มีให้ทานเฉพาะฤดูก่อนการเก็บเกี่ยว กลิ่นหอมและความมันของน้ำนมข้าวเป็นเสน่ห์ที่ชวนหลงใหล ตะกร้าใบใหญ่ที่อัดแน่นไปด้วยรวงข้าวที่กำลังมีน้ำนมข้าว แม้ในยามที่ยังประดับอยู่ที่รวงยังหอมส่งกลิ่นให้ได้สัมผัสรสธรรมชาติอยู่เนืองๆ

               พอได้ข้าวมา สิ่งแรกที่ต้องทำคือการฟาดเมล็ดข้าวให้หลุดร่วงจากรวง ก่อนจะนำข้าวเปลือกนั้นมาลอยน้ำเพื่อคัดเมล็ดที่ลีบออก ซาวเมล็ดที่ลอยน้ำออก เพราะเป็นเมล็ดลีบ จากนั้นนำข้าวที่เหลือนึ่งในหวดทั้งที่ยังมีเปลือก ยกพักและผึ่งไว้ ก่อนนำมาคั่วต่อเพื่อดึงความหอมของข้าวออกมาให้มากที่สุด ขั้นตอนการเตรียมข้าวนั้นหลายขั้นตอน เฝ้ามองวิธีการทำก็เพลินดี จะทำข้าวเม่าครั้งหนึ่งต้องอาศัยกำลังจากหลายคน ญาติๆ จึงมาช่วยกันตั้งแต่ขั้นตอนการคัดข้าวจนมาถึงขั้นตอนสำคัญหลังจากคั่วเสร็จคือขั้นตอนการตำ 
               การตำข้าวเม่าจะตำโดยใช้ครกไม้และสากไม้ขนาดใหญ่ ลงแรงตำหลายเหงื่อกว่าจะได้ที่ ผลัดกันตำ หมุนเวียนอยู่อย่างนั้นครกแล้วครกเล่า ลีลาการตำข้าวของแม่ดูทะมัดทะแมงและแข็งแรง ครั้นจะขอลองทำบ้างก็ยกสากไม้ที่สูงพ้นห้วไม่ไหว เลยได้แต่นั่งให้กำลังใจแม่เท่านั้น เมื่อตำได้ที่ก็ถึงขั้นตอนการฝัดข้าว ผู้ใหญ่จะทำเพราะอาศัยทักษะการฝัดข้าวแยกเปลือกที่หลุดจากการตำออกจากข้าวเม่า ลีลาการฝัดน่าดูไม่แพ้ลีลาการตำ เพราะจะฝัดอย่างไรไม่ให้ข้าวในกระด้งหกออกมาพร้อมเปลือกที่กระเทาะออก มือที่จับกระด้งและเอวที่โยกซ้ายขวาตามจังหวะการฝัดนั้นยากที่จะเลียนแบบ พอถึงขั้นตอนนี้จะเห็นหน้าตาข้าวเม่าชัดขึ้นหลังจากฝัดแยกเปลือกออก ข้าวเม่าที่ได้แบนเพราะถูกตำอัดน้ำหนักของสากไม้ขนาดใหญ่ ระหว่างนี้ได้โอกาสหยิบมาชิมสดๆ ตรงนั้น ข้าวที่ตำใหม่ๆ หอม หวานมันน้ำนมข้าว 

ภาพจาก : https://th.openrice.com/th/bangkok/article

               เป็นเวลาที่เด็กๆ รอคอย เพราะฝัดเสร็จเรียบร้อยก็สามารถทานได้เลย บางครั้งจะขูดมาพร้าวห้าวคลุกกับข้าวเม่าหรืออาจจะโรยน้ำตาลเพิ่มความหวานเล็กน้อย เป็นอาหารทานเล่นที่อร่อยสุดๆ มากกว่านั้นคือความอบอุ่นจากการร่วมมือร่วมใจกันทำ 

              ภาพเหล่านี้ยังคงชัดเจนไม่ห่างหายจากความทรงจำกระทั้งตอนนี้ พอข้าวตั้งท้องใกล้เข้าฤดูเก็บเกี่ยวก็อดคิดถึงบรรยากาศนั้นไม่ได้เลยสักครา...

คิดถึง... ข้าวเม่าของแม่